Verdedigers van de e-sigaret verwijzen altijd naar de Engelse gezondheidsorganisatie (PHE, Public Health England) die deze claim op haar website heeft staan.
Echter, de onderbouwing van deze claim blijkt zeer twijfelachtig. Het gezaghebbende medische tijdschrift The Lancet beschreef al in 2015 in een hoofdredactioneel commentaar hoe het onderzoek waarop PHE zich baseert tot stand kwam.
Onderstaande tekst is hiervan een vertaling.
De stelling van PHE is gebaseerd op twee onderzoeken uit 2014. De ene was een rapportage over de e-sigaret die naar een parlementaire onderzoeksgroep over geneesmiddelen (UK All-Party Parliamentary Group on Pharmacy) was gestuurd.
De tweede was een onderzoeksverslag van David Nutt en andere collega's, gepubliceerd in het het vakblad European Addiction Research. (Europees Verslavingsonderzoek).
Uit dit onderzoeksverslag komt de 95%. Het grondig lezen van dit onderzoeksverslag is de moeite waard. Nutt en collega's beschrijven hoe de Onafhankelijke Wetenschappelijke Commissie over Drugs, door Nutt in 2010 opgericht, een internationaal panel vroeg om 'verschillende soorten schade die nicotine-producten aanrichten' te beoordelen. Tijdens een workshop van 2 dagen in juli 2013 kwam het panel in Londen bij elkaar om de context te beoordelen van waargenomen schade van nicotine-producten, te beoordelen welke producten er allemaal zijn, zoals de e-sigaret, en te beoordelen welke criteria aan de schade werden toegekend.
Het panel beoordeelde de schade die de nicotine-producten aanrichten, en de resultaten werden extra gewogen op criteria.
De groep oordeelde dat sigaretten de meeste schade aanrichten met een score van 99,6.
E-sigaretten werden beoordeeld met een score van slechts 4% van de maximaal aan te richten schade. Deze score leidde tot de '95% minder schade' claim.
Maar noch PHE, noch de afzonderlijke auteurs van het daaropvolgende juichende artikel met de 95% claim hadden het over de kanttekeningen die Nutt en collega's zelf wel benadrukten in hun onderzoeksverslag.
Ten eerste was er een 'gebrek aan hard bewijs dat de meeste producten schade aanrichten volgens de meest gehanteerde criteria'.
Ten tweede was er 'geen formeel criterium voor het aantrekken van de experts.' Met andere woorden, de meningen van een kleine groep individuen zonder vooraf gedefinieerde expertise in tabaksontmoediging waren gebaseerd op een vrijwel totaal gebrek aan bewijs over de schadelijkheid. Op dit flinterdunne onderzoek heeft PHE dus de belangrijkste conclusie van zijn juichartikel gebaseerd.
De studie van Nutt werd gefinancierd door Euroswiss Health (een commercieel onderzoeksbureau in Zwitserland) en Lega Italiana Anti Fumo (LIAF), een Italiaanse antirookorganisatie. Een van een auteurs van het onderzoeksartikel van Nutt is Hoofd Wetenschappelijk Advies van de LIAF. In het onderzoeksartikel vermeldt hij dat hij als adviseur optreedt van de Arbi Group Srl, een verkoper van e-sigaretten. Zijn onderzoek naar de e-sigaret wordt ondersteund door de LIAF. Een andere auteur meldt dat hij consultant is voor fabrikanten van rookstopmiddelen. De redactie van het blad waarin het onderzoeksartikel van Nutt verscheen voegde een notitie toe aan het einde van het onderzoeksartikel over de 'mogelijkheid van tegenstrijdige belangen' bij dit onderzoek.
Tabak is de voornaamste enkelvoudige oorzaak van te voorkomen overlijdens in Engeland - e-sigaretten kunnen mogelijk een rol spelen om tabaksgebruik terug te dringen. Maar dat PHE zich volledig baseert op een artikel waarvan de auteurs zelf al aangeven dat de gebruikte methodiek zwak is, en waarvan de status nog meer onderuit werd gehaald door de aangegeven tegenstrijdige belangen rond de financiering, roept serieuze vragen op. Vragen die niet alleen gaan over de conclusies van het PHE-juichartikel, maar ook de over de kwaliteit van de herbeoordelingen van collega's (peer review process).
PHE stelt dat ze de gezondheid en welzijn van de Engelse bevolking willen beschermen en bevorderen. Daarvoor dient ze zich te baseren op bewijs van de hoogste kwaliteit. In dit geval is PHE daarin te kort geschoten.
