Al vanaf 1974 zetten wij jaarlijks op 31 mei, "Wereld Niet Roken Dag", een persoon of organisatie in het zonnetje die zich op een bijzondere manier heeft ingezet voor een rookvrije samenleving, om Nederland een stukje meer rookvrij te krijgen. Dit jaar is de eer aan de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb.
Rookvrij Prijs 2020
Van de Rotterdamse burgemeester was al bekend dat hij een warm voorstander is van een rookvrije samenleving, daarnaast deed de burgemeester in 2019 een opvallende uitspraak over rookvrije terrassen in de Rotterdamse gemeenteraad: "één ding weet ik zeker, en dat is dat de vrijheid van roken op terrassen gaat verdwijnen".
Zijn duidelijk stellingname en bovenstaande uitspraak is voor Clean Air Nederland aanleiding om Ahmed Aboutaleb de Rookvrij Prijs uit te reiken. De prijs was al in 2020 toegekend maar in verband met corona pas dit jaar uitgereikt. Onlangs heeft een delegatie van Clean Air Nederland op het stadhuis Rotterdam onderstaande bokaal overhandigd en een interview met Aboutaleb gehouden.
Voorzitter Tom Voeten hield het interview. Hieronder een samenvatting:
Interview Ahmed Aboutaleb
CAN: Was Clean Air Nederland bij u bekend?
Aboutaleb: Ja jullie zijn mij bekend, ik vind CAN een lovenswaardig initiatief.
CAN: Uw kritische uitspraken in de media over roken zijn ons opgevallen en met name uw uitspraak: “zeker te weten dat de vrijheid van roken op terrassen gaat verdwijnen” heeft ons prettig verrast. Wat zijn uw ervaringen met roken en wat is uw huidig standpunt met betrekking tot roken?
Aboutaleb: Ik heb zelf nooit gerookt. Ik herinner mij een incident toen ik veel de trein gebruikte, ik was toen directeur van stichting Forum in Utrecht. Ik woonde in Rijswijk en ging dagelijks van Den Haag naar Utrecht met de trein. Je had van die kleine coupés voor 6 personen in de trein. Ik herinner mij dat het soms heel druk was en dat er in de volle trein gerookt werd. Toen ik een keer in de rookvrije coupé geen plek kon krijgen ben ik in een andere coupé gaan zitten. De eerste keer dat ik daar binnen kwam trok een mevrouw een tas open en stak een sigaret aan. Toen heb ik tegen haar gezegd: "mevrouw ik heb daar echt last van. Zou u het vervelend vinden om pas na de ontkoppeling te roken". De trein vanuit Utrecht zou in Gouda ontkoppeld worden, een deel gaat dan naar Den Haag en een deel naar Rotterdam. Toen zij ze: "Ik zit hier in een rokerscoupé en het is mijn recht".
Er zijn heel veel dingen in mijn leven die mij overkomen zijn die ik vergeet maar dat ben ik nooit vergeten. Dat voelde als heel erg onrechtvaardig. Nu snap ik wel dat mensen die roken een echte verslaving hebben waar het niet zo makkelijk is om vanaf te komen. Maar niet met een ander rekening houden vind ik heel erg.
CAN: heeft u in uw bestuurlijke werk te maken gehad met roken en rookvrijbeleid?
Aboutaleb: Ik ben verantwoordelijk voor de drank- en horecawet, maar niet voor het rookvrijbeleid. Die controle en handhaving valt buiten mijn competentie en ligt bij de NVWA.
Als vergunningverlener aan de horeca hebben we daar wel discussies over gehad in de Gemeenteraad, met name over de horecaconcentratie in de Witte de Withstraat. Er waren veel klachten van de erboven wonende buren over lawaai en rookoverlast door rokers die buiten gingen roken. Ik ben in gesprek gegaan met de bewoners en de horecaondernemers maar helaas is het niet gelukt een oplossing te vinden. Ik ben daarom opgehouden met de discussies en kijk reikhalzend uit naar maatregelen uit Den Haag voor een rookverbod voor terrassen. Eén ondernemer heeft hier al een rookverbod op zijn eigen terras ingesteld.
We hebben ook discussie gehad ook het niet roken in de buurt van gezondheidszorginstellingen, bij het Erasmus MC.
CAN: Is roken in de Gemeenteraad nog een discussie?
Aboutaleb: Nee niet echt. Niet-roken is de standaard, dat principe is wel doorgedrongen in de gemeenteraad. We hadden voorheen de gewoonte dat raadsleden en medewerkers naar buiten gingen aan de achterkant om op het bordes te roken. Daar is het nu ook verboden en mag het niet meer, nog wel in de tuin maar niet meer op het bordes. Over roken in de tuin is nog wel een discussie geweest maar dat ging de gemeenteraad te ver. Men houdt zich goed aan het rookverbod, en als het dan toch gebeurt dan zeg ik er wel wat van.
Toen er nog wel binnen gerookt werd mocht er in de raadszaal niet gerookt worden. Bij de ingang van de raadszaal zit nog steeds een messingachtig tableau voor sigaren. We hebben deze nog niet weggehaald.
CAN: We zien dat er steeds meer initiatieven en verzoeken komen vanuit burgers en organisaties om gebieden rookvrij te verklaren, meestal rondom scholen ziekenhuizen en zorginstellingen. Rotterdam loopt daarin redelijk voorop, heeft u een idee hoe het komt?
Aboutaleb: Ik denk dat het zowel een kwestie van bewustwording en handhaving is. Bijvoorbeeld: het roken van cannabis is in Rotterdam als regel nergens toegestaan. Maar we handhaven het enkel actief in de buurt van scholen inclusief flinke boetes, daar heeft de raad ook om gevraagd.
Het roken van tabak in scholen en op schoolpleinen is verboden maar daarbuiten niet. Ik heb niet de bevoegdheid om het daarbuiten te verbieden, dus kunnen we ook niet handhaven.
Terrassen in de stad staan ook vaak in de openbare ruimte, daar kun je dus gewoon roken. Tenzij de wetgever tegen mij zegt: u bent gerechtigd om in de vergunningsvoorwaarden op te nemen dat het niet mag, maar daar is een wetswijziging voor nodig. En daar wachten we op. In de Drank- en Horecawet is het wel geregeld, dus voor alcohol kunnen we regels opstellen en handhaven. Voor roken nog niet, die bevoegdheid moet worden toegekend voordat ik hem kan gebruiken.
Ik moedig ondernemers enorm aan om terrassen rookvrij te maken. Helaas denken velen dat dat ze omzet kost, maar ik denk dat ze zich daarin vergissen. Ik denk dat er een enorme markt is voor rookvrije terrassen, daarmee kunnen zij zich onderscheiden. Ik loop weg van terrassen als er gerookt wordt.
CAN: Denkt u dat de samenleving al toe is aan een rookverbod voor terrassen?
Aboutaleb: Ik denk het wel. Ik zie in de gemeenteraad dat de meningen over bijvoorbeeld het gebruik van lachgas, en coffeeshops in woonwijken in een paar jaar tijd veel veranderd is. Het is de tijdsgeest, de raad is nu een stuk jonger geworden en daarmee zijn ook veel libertijnse opvattingen uit de flowerpower tijd vertrokken. De rechts-conservatieve partijen zijn in de minderheid. Ook vuurwerk is een goed voorbeeld, de lijst van goedgekeurd vuurwerk is flink kleiner geworden en ik sluit niet uit dat het over een paar jaar helemaal verboden is.
CAN: Rotterdam staat bekend als een multiculturele stad, geeft dat extra complicaties met roken?
Aboutaleb: ja, migranten roken vaker, statistieken wijzen dat ook uit. Enerzijds vanuit hun oorspronkelijke cultuur en anderzijds omdat deze mensen vaker een lagere sociaal-economische positie hebben. Roken is vaker een probleem onder jonge moslims maar drank juist minder omdat voor moslims geldt dat je niets mag doen wat je lichaam schaadt, want je lichaam is een geschenk. Dat is ook de reden dat zelfmoord en euthanasie niet kan in de islam.
CAN: Laatste vraag, bent u al lid van Clean Air Nederland?
Aboutaleb: Nee ik ben geen lid en word ook geen lid, ik ben van geen enkele organisatie lid vanwege mijn functie. Dat zou kunnen worden uitgelegd dat ik wel sympathie heb voor de ene organisatie en niet voor de andere. Ik teken ook geen petities. Ik ben overigens wel lid van de VPRO. Maar ga alsjeblieft door met jullie werk.
Vorige Rookvrij Prijzen
De Rookvrij Prijs (voorheen Niet-roker van het Jaar) werd in 1974 voor het eerst uitgereikt. Anne Vondeling, destijds voorzitter van de Tweede Kamer, viel die eer te beurt. Andere bekende prijswinnaars waren Richard Krajicek, Bart Veldkamp, Ria Beckers, Jacques Wallage, Joke de Kruijf, Rob de Nijs, René Mioch, Maartje van Weegen, Peter R. de Vries, Els Borst, Harry van Bommel, Erica Terpstra, Gerard Spong en Ab Klink.
In 2009 werd de prijs uitgereikt aan de longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker. In 2011 was het aan Johan Veenstra, rector van het Comenius College uit Hilversum die het schoolplein rookvrij maakte. In 2012 ging de eer naar de Tilburgse horecaondernemer Rob Michielsen voor zijn inzet voor een rookvrije horeca. In 2013 kreeg Carla Dik-Faber, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, de Rookvrij Prijs voor haar initiatieven op dit gebied. In 2015 kreeg horeca onderneming "De rede van Dronten" de prijs voor het eerste volledig rookvrije terras. In 2017 kreeg Hester Zitvast de prijs, als freelance tekstschrijver heeft zij met diverse artikelen over de rookoverlast in pretparken een publieke discussie op gang gebracht waardoor alle pretparken een rookverbod voor de wachtrijen hebben ingesteld.
